Мiсто Славута

  Досить часто можна прочитати у сучасних славутських псевдо-краєзнавців, мовляв в маєтностях Сангушків була важка панщина, знущання з селян. Нижче подається документ про внормування панщини у Славутських маєтностях Сангушків писаний польською мовою. після його прочитання хочется запитати, а чи насправді та панщина була такою вже важкою скрізь?

  Roku 1803
  Artykul 1.
  Poniewaz bez excepcyi nynieyszym inwentarzem na kazdego w proporcyi posiadanego gruntu powinosc wciagnieta znajdue sie, wiec gdy od Rzadu Ekonomicznego Gminy, Polowi, Ataman i Gajowi z Osoby determinowani beda, takich od Panszczyzny tygodniowej uwolnic i w tabelli panszczyznianoj za uwolnionych podawac. Zas z wloki dan i podoroszczyzna ma byc na nich liczona. Sotnik od Powinnosci wolny.

  Artykul 2.
  Przysiaznym tyle odpisywac panszczyzny ilie raz do czego od Dworu uzyci beda, zapisac jednak nalezy do czego w tygodniu byl uzywany.

  Artykul 3.
  Tych ktorym z racyi uwag od Rzadu Ekonomicznego do czasu Panszczyzna uwolniona bedzie, pilnowac aby od wyznaczonego terminu do tabelli byli zaperceptowani i Panszczyzne w rubrykach wyrazona odbywali.

  Artykul 4.
  Na Tloki w rubrykach wyrazone z jednej chalupy ruszeni byc powinni ci wszyscy ktorzy tylko na lan z sierpom wyjsc sa zdatni. Tym na poczesne Skarb dac gorzalki dekarnie powinien.

  Artykul 5.
  Nad podany Inwentarz ktory z poddanych Panszczyzna skarbowi przerobil tedy za dzien jeden ciagly gr. 15. Za pieszy dzien gr. 10 ma byc jemu liczono, tylez skarbowi gdyby niedorobil.

  Artykul 6.
  Unikajac aby zawodnej lub przerobny panszczyzny nie bylo do kazdej roboty kategoryemi maja byc poddani z imieniami i nazwiskami dysponowani uwazajac aby ciagly chibab wszeczegnum przypadku do pieszej robocizny niebyl pociagany i aby gdzie dysponowano Piotrowi i tam nie Pawel lecz konicznie tenze sam Piotr znajdowal sie dopilnowac.

  Artykul 7.
  Poddanym wyslanym na rozrywcza Panszczyzna jako to do fabryki, do grobel i mlynow, do wozenia drzew lub jakiego badz materyalu Panszczyzna ma byc przyjmowana podlug zaswiadczenia specyfiec wydanego od tych pod ktorych okiem te artykuly dopelniac sie beda o upomnieniu sie ktorych wysylajac poddanym zalecac iprzestregac o odebraniu w Tabella i Raport w ciagu zlozc do Generalnej Kancelarii.

  Artykul 8.
  W Raportach wyrazac Panszczyzna ciagla i piesza tudziez Tabliczki z odmienym znakiem ciaglego lub pieszego dnia a to dla pewnego ulozenia zaplaty w Art. 5 wyrazonej tudziaz dla pewnosci poddanemu aby mejac rozne tabliczki byl przekonany o ceniu i o wie ksosc zaplaty swojej.

  Artykul 9.
  Tabliczki za dzien nie inaczej maja byc dawane jak tylko poddany od Wschodu do Zachodu slonca na Skarbowej powinnosci znajdowac sie bedzie.

  Artykul 10.
  Poniewaz Panszczyzna kardynalna czesc sklada Intraty Skarbowej i gdy za przerobna Skarb oplate w Art. 5 determinue nalezy przeto jej szacunek byc uwazanym rownej Expensie gotowego grosza i z nej sie kalkulowac tak jak majacy w Expensie summ zwykle Panu Swemu czynie rachunek.

  Takie instrukcje z mocy Pana podpisal
  J. Nowicki

  AS. - Sygn. XLVI. - K. 24 - 25.